11.1 Temel Programlama

Basic Programming

Tipik bir CNC programı şu (3) bölümden oluşur:

1) Hazırlık: Programın bu bölümü, iş ve takım ofsetlerini seçer, kesme takımını seçer, soğutma sıvısını açık konuma getirir, iş mili hızını ayarlar ve eksen hareketi için mutlak veya artışlı konumlamayı seçer.

2) Kesme: Programın bu bölümü takım yolunu ve kesme işlemi için ilerleme hızını tanımlar.

3) Tamamlama: Programın bu bölümü iş milini yol dışına çıkartır, soğutma sıvısını kapalı konuma getirir ve tablayı parçanın yüklenebileceği ve kontrol edilebileceği bir bölüme hareket ettirir.

Bir malzeme parçasında takım 1 ile X=0,0; Y=0,0 - X = - 4,0; Y = - 4,0 arası düz bir hat yolu boyunca 0,100"(2.54 mm) derinliğinde kesim oluşturan bir temel programdır.

NOT: Bir program bloğu bir G kodundan daha fazlasını içerebilir, ancak G kodlarının farklı gruplardan olması zorunludur. Aynı gruptaki iki G kodunu bir program bloğuna yerleştiremezsiniz. Ayrıca, blok başına yalnızca bir M kodunun izin verildiğine dikkat edin.

%
O40001 (Temel program) ;
(G54 X0 Y0, parçanın sağ üst köşesindedir) ;
(Z0, parçanın üstündedir) ;
(T1, bir 1/2" parmak frezedir) ;
(HAZIRLIK BLOKLARINI BAŞLAT) ;
T1 M06 (Takım 1'i seçin) ;
G00 G90 G17 G40 G49 G54 (Güvenli başlatma) ;
X0 Y0 (1. pozisyona hızlı hareket) ;
S1000 M03 (İş mili saat yönünde) ;
G43 H01 Z0.1 (Takım ofseti 1 açık) ;
M08 (Soğutma Sıvısı Açık) ;
(KESME BLOKLARINI BAŞLAT) ;
G01 F20. Z-0,1 (Kesme derinliğine besleme) ;
X-4. Y-4. (doğrusal hareket) ;
(TAMAMLAMA BLOKLARINA BAŞLAT) ;
G00 Z0.1 M09 (Hızlı geri çekme, Soğutucu kapalı) ;
G53 G49 Z0 M05 (Z başlangıç konumu, İş mili kapalı) ;
G53 Y0 (Y başlangıç konumu) ;
M30 (Program sonu) ;
%

Preparation

Bunlar, O40001 örnek programdaki hazırlık kodu bloklarıdır:

Hazırlık Kodu Bloğu Açıklama
% Bir metin editöründe yazılan bir programın başlatıldığını gösterir.
O40001 (Temel program) ; O40001, programın adıdır. Program adlandırma yöntemi Onnnnn formatını takip eder: “O” veya “o” harfini 5 basamaklı bir sayı takip eder.
(G54 X0 dönüş merkezindedir) ; Yorum
(Z0, parçanın yüzündedir) ; Yorum
(T1 bir uç alın kesme takımıdır) ; Yorum
T101 (Takımı ve ofset 1’i seçin) ; T101, takımı ve ofset 1'i seçer ve Takım 1'e takım değişikliği komutu verir.
G00 G18 G20 G40 G80 G99 (Güvenli başlatma) ;

Bu, güvenli başlatma satırı olarak değerlendirilir. Bu blok kodunun her takım değişiminden sonra eklenmesi iyi bir uygulamadır. G00, eksen hareketini Hızlı Hareket modunda olacağını takip ederek tanımlar. G18, XZ düzlemi olarak kesme düzlemini tanımlar. G20, koordinat konumlandırmayı İnç olacak şekilde tanımlar. G40, Kesici Telafisini iptal eder. G80, korumalı çevrimleri iptal eder. G99, makineyi Devir Başına Besleme moduna getirir.
G50 S1000 (İş milini 1000 DV/DK ile sınırlandırır) ; G50, iş milini maks. 1000 dev/dak değerine sınırlandırır. S1000, iş mili hız adresidir. Snnnn adres kodu kullanılır ve burada nnnn, istenilen iş mili RPM değeridir.
G97 S500 M03 (CSS kapalı, İş mili saat yönünde) ;

G97, sabit yüzey hızını (CSS) iptal ederek, S değerini doğrudan 500 RPM’ye getirir. S500 iş mili hız adresidir. Snnnn adres kodu kullanılır ve burada nnnn, istenilen iş mili RPM değeridir. M03 iş milini açık konuma getirir.

Not: Vites kutusu olan tornalar; kumanda, yüksek dişliyi veya düşük dişliyi sizin adınıza seçmez. Snnnn kodundan önce, satırda M41 Düşük Dişliyi veya M42 Yüksek Dişliyi kullanmak zorundasınız. Bu M kodları hakkında daha fazla bilgi için, bkz. M41 / M42 Düşük / Yüksek Dişli Atlatma.
G00 G54 X2.1 Z0.1 (1. pozisyona hızlı hareket) ; G00, eksen hareketini Hızlı Hareket modunda olacağını takip ederek tanımlar. G54, Ofset G54 altında kayıtlı İş Ofsetinde ortalanacak koordinat sistemini tanımlar. X2.0, X Eksenine X = 2.0 komutunu verir. Z0.1, Z Ekseni için Z = 0.1 komutunu verir. 
M08 (Soğutma Sıvısı Açık) ; M08, soğutma sıvısını açar. 
G96 S200 (CSS açık) ; G96, CSS’yi açık konuma getirir. S200, doğru RPM değerinin hesaplanabilmesi için, mevcut kesme çapıyla 200 ipm değerinde bir kesme hızı kullanılmasını belirler.

Cutting

Bunlar, O40001 örnek programdaki kesme kodu bloklarıdır:

Kesme Kodu Bloğu Açıklama
G01 Z-0.1 F.01 (Doğrusal besleme) ; G01, eksen hareketlerini düz bir çizgiyi takip edecek şekilde tanımlar. Z-0.1, Z Ekseni için Z = -0.1 komutunu verir. G01, Fnnn.nnnn adres kodunu gerektirir. F.01, hareketin ilerleme hızının 0,0100" (0,254 mm)/Tur olduğunu belirtir.
X-0.02 (Doğrusal besleme) ; X-0.02, X Eksenine X = -0.02 komutunu verir.

Completion

Tamamlama Kodu Bloğu Açıklama
G00 Z0.1 M09 (Hızlı geri çekme, soğutucu kapalı) ; G00, eksen hareketinin hızlı hareket modunda tamamlanması komutunu verir. Z0.1 Z EkseniNE Z=0,1 komutunu verir. M09, soğutucunun kapatılması komutunu verir.
G97 S500 (CSS kapalı) ; G97, sabit yüzey hızını (CSS) iptal ederek, S değerini doğrudan 500 RPM’ye getirir. Dişli kutusu bulunan makinelerde kumanda yüksek dişli veya alçak dişliyi komut verilen iş mili hızına dayalı olarak otomatik seçer. S500 iş mili hız adresidir. Snnnn adres kodu kullanılır ve burada nnnn, istenilen iş mili RPM değeridir.
G53 X0 (X referans) ; G53, eksen hareketlerini makine koordinat sistemine uygun olarak tanımlar. X0, X Eksenini X = 0.0 noktasına (X referans) hareket ettirme komutu verir.
G53 Z0 M05 (Z referans, iş mili kapalı) ; G53, eksen hareketlerini makine koordinat sistemine uygun olarak tanımlar. Z0, Z Eksenini Z = 0.0 noktasına (Z referans) hareket ettirme komutu verir. M05, iş milini kapatır.
M30 (Program sonu) ; M30, programı sonlandırır ve imleci programın üzerindeki kontrole hareket ettirir.
% Bir metin editöründe yazılan bir programın sonlandırıldığını gösterir.

11.2 Mutlak / Artışlı Konumlama

Absolute vs. Incremental Positioning (XYZ vs. UVW)

Mutlak (XYZ) ve artışlı konumlama (UVW), kontrol ünitesinin eksen hareket komutlarını nasıl yorumlayacağını belirler. X, Y veya Z kullanarak eksen hareketi komutu verdiğinizde, eksen, kullanılmakta olan koordinat sisteminin orijinine göre bu konuma hareket eder. U(X), V(Y) ve W(Z) kullanarak eksen hareketi komutu verdiğinizde, eksen, mevcut konuma göre bu konuma hareket eder. Mutlak programlama birçok durumda kullanılabilir. Artışlı programlama tekrarlı, eşit aralıklı kesimler için daha verimlidir.

11.3 Takım Ofseti Çağırma

Tool Offsets

Takım Fonksiyonları:

Tnnoo kodu bir sonraki takımı (nn) ve ofseti (oo) seçer.

FANUC Koordinat Sistemi:

T kodları, Txxyy formatına sahiptir; burada xx, 1’den taret üzerindeki maksimum istasyon sayısına kadar takım numarasını ve yy, takım geometrisi ve takım aşınması indislerini 1 ila 50 arasında ifade eder. Takım geometrisi X ve Z değerleri iş ofsetlerine eklenir. Takım burnu telafisi kullanılıyorsa, yarıçap, koniklik ve uç kısım için takım geometri endeksini yy belirtir. Eğer yy = 00 ise, takım geometrisi veya aşınma uygulanmıyor demektir.

FANUC tarafından Uygulanan Takım Ofsetleri:

Takım aşınması ofsetlerinde negatif bir takım aşınması ayarı yapılması, takımı eksenin negatif istikametinde daha ileriye hareket ettirir. Böylece, D.Ç. tornalama ve yüzey kontur dolaşma bakımından, X ekseninde negatif bir ofset ayarlanması daha küçük çaplı bir parça ortaya çıkarır ve Z ekseninde negatif bir değer ayarlanması ise yüzeyden daha fazla materyal alınmasına neden olur.

Not: Bir takım değişiminden önce bir X veya Z hareketi gerekmemektedir ve X veya Z'yi referans pozisyonuna geri döndürmek birçok durumda zaman kaybına neden olacaktır. Ancak, takımlar ile fikstür veya parça arasında bir çarpışma olmasını önlemek için, bir takım değiştirme işleminden önce X veya Z’yi güvenli bir yere konumlandırmanız gerekir.

Hava basıncının düşük veya hacmin yetersiz olması, taret klamp takma/klamp açma pistonuna yeterli basınç uygulanamamasına yol açar ve taret indeks zamanı yavaşlar veya taret kelepçesi açılamaz.

Takım yükleme veya değiştirme:

1.) [POWER UP/RESTART] veya [ZERO RETURN] tuşuna ve sonra [ALL] tuşuna basın. Kon trol ünitesi, takım taretini normal bir konuma getirir.

2. MDI moduna geçiş için [MDI/DNC] tuşuna basın.

3. [TURRET FWD] veya [TURRET REV] düğmesine basın. Makine, tareti bir sonraki takım konumuna indeksler. Mevcut takımı ekranın sağ altındaki Etkin Takım penceresinde gösterir.

4. [MEVCUT KOMUTLAR] düğmesine basın. Mevcut takımı ekranın sağ üstündeki Etkin Takım ekranında gösterir.

11.4 Takım Ucu Kompanzasyonu

Tool Nose Compensation - Programming

Takım Ucu Telafisi (TNC), programlanan bir takım yolunu farklı kesici boyutları veya normal kesici aşınması için ayarlamanıza olanak sağlayan bir özelliktir. TNC ile, bir program yürütürken yalnızca minimum ofset verilerini girmeniz yeterli olacaktır. İlave programlama yapmanıza gerek yoktur.

Takım Ucu Telafisi, kavisli yüzeyler veya konikli kesikler için takım ucu yarıçapı değiştiği zaman ve kesici aşınması hesaba katılmak gerektiği zaman kullanılır. Takım Ucu Telafisinin, programlanan kesimler yalnızca X veya Z ekseni boyunda olduğu zaman kullanılması genellikle gerekmez. Konik ve dairesel kesimlerde, takım ucu yarıçapı değiştiğinden sığ veya gereğinden fazla kesme meydana gelebilir. Şekilde, kurulumun hemen ardından, C1'in programlanan takım güzergâhını kesen kesicinin yarıçapı olduğunu farz edin. Kesici C2'ye doğru aşınırken, operatör parça uzunluğunu ve çapı istenilen boyuta getirmek için takım geometrisi ofsetini ayarlayabilir. Eğer bu yapılırsa, daha küçük bir yarıçap ortaya çıkacaktır. Eğer takım ucu telafisi kullanılıyorsa doğru bir kesim elde edilir. Kumanda, kumandadan ayarlandığı şekilde takım ucu yarıçapının ofsetini esas alarak programlanan güzergâhı otomatik olarak ayarlar. Kontrol ünitesi, uygun parça geometrisini kesmek için kod değiştirir veya üretir.

Takım ucu telafisi olmadan kesme yolu:

[1] Takım Yolu

[2] Aşınma sonrası kesim

[3] İstenen kesim.

Takım ucu telafisiyle kesme yolu:

[1] Telafi edilmiş takım yolu

[2] İstenen kesim ve programlanan takım yolu.

Not: İkinci programlanabilir güzergâh sonuçta ortaya çıkacak parçanın boyutu ile çakışır. Parçaların takım ucu telafisi ile programlanmasının zorunlu olmamasına karşın, program sorunlarının daha kolay tespit edilmesini ve çözümlenmesini sağladığından tercih edilen metottur.

11.5 Alt Programlar

Subprograms

Alt programlar:

  • Genellikle bir programda birkaç kez tekrarlanan komut dizileridir.
  • Ana programda komutları birçok kez tekrarlamak yerine, ayrı bir programda yazılır.
  • Ana programda bir M97 veya M98 ve bir P kodu ile çağrılır.
  • Tekrarlı sayım için bir L içerebilir. Alt program; ana program, bir sonraki blokla devam etmeden önce L defa tekrarlanır.

M97 kullanıldığında:

  • P kodu (nnnnn), yerel alt programın blok numarasıyla (Nnnnnn) aynıdır.
  • Alt program mutlaka ana program içinde olmalıdır

M98 kullanıldığında:

  • P kodu (nnnnn), alt programın program konumuyla (Onnnnn) aynıdır.
  • Eğer alt program bellekte değilse, dosya adı Onnnnn.nc olmalıdır. Makinenin alt programı bulması için, dosya adı O, sıfırlar ve .nc içermelidir.
  • Alt program mutlaka aktif dizinde veya Ayarlar 251/252 altında belirtilen konumda bulunmalıdır. Alt program arama konumları hakkında daha fazla bilgi için bkz. sayfa 5.

Korunmalı Çevrimler alt programların en çok kullanımıdır. Örneğin, bir seri deliğin X ve Y konumlarını ayrı bir programa konulabilir. Bu programı bir korunmalı çevrimle birlikte bir alt program olarak çağırabilirsiniz. Her bir takım için konumları bir kere yazmak yerine, herhangi bir sayıdaki takım için konumları bir kere yazılır.

Setting Up Search Locations

Bir alt program çağrıldığında kumanda, alt programı aktif dizinde arar. Kumanda, alt programı bulamazsa bir sonraki adımda nereyi arayacağını belirlemek için Ayar 251 ve 252'ye başvurur. Daha fazla bilgi için bu ayarlara bakın.

Ayar 252'de bir arama konumları listesi oluşturmak için:

  1. Aygıt Yöneticisinde (LIST PROGRAM), listeye eklemek istediğiniz dizini seçin.
  2. F3 tuşuna basın.
  3. Menüden AYAR 252 seçimini yapın ve ENTER tuşuna basın.

    Kumanda, mevcut dizini Ayar 252 altındaki arama konumları listesine ekler.

Sonuç: 

Arama konumları listesini görüntülemek için, Ayarlar sayfasındaki Ayar 252 değerlerine bakın.

Local Subprogram (M97)

Bu kod, aynı program içinde bir satır numarası (N) ile gösterilen bir alt programı (alt program) çağırır. Bir Pnn kodu gereklidir ve aynı program içinde bir satır numarası ile uyuşmalıdır. Ayrı bir program gerektirmediğinden bir program içindeki alt programlar için yararlıdır. Alt program bir M99 ile bitmelidir. M97 bloğundaki bir Lnn kodu, alt program çağırmayı nn defa tekrarlar.

%
O69701 (M97 YEREL ALT PROGRAM ÇAĞIRMA) ;
M97 P1000 L2 (L2, N1000 satırını iki kez çalıştıracaktır) ;
M30 ;
N1000 G00 G55 X0 Z0 (M97 P1000 çalıştırıldıktan sonra çalışacak olan N satırı) ;
S500 M03;
G00 Z-.5 ;
G01 X.5 F100. ;
G03 ZI-.5 ;
G01 X0 ;
Z1. F50. ;
G28 U0 ;
G28 W0 ;
M99
%

External Subprogram (M98)

P - Çalıştırılacak alt program numarası
L - Alt program çağrı (1-99) sürelerini tekrarlar.
(<PATH>) - Alt programın dizin yolu

M98, M98 Pnnnn formatında bir alt program çağırır ve burada Pnnnn çağırılacak olan programın numarasıdır veya M98 (/Onnnnn) formatında bir alt program çağırır ve burada, alt programa giden aygıt yoludur.

Alt program, ana programa dönebilmek için mutlaka bir M99 içermelidir. M98 bir sonraki bloğa devam etmeden önce alt programı nn kez çağırması için M98 bloğuna bir Lnn sayımı ekleyebilirsiniz.

Programınız bir M98 alt programını çağırırsa kumanda, ana program dizininde alt programı arar. Kumanda, alt programı bulamazsa Ayar 251'de belirlenen konuma bakar. Kumanda, alt programı bulamazsa bir alarm üretilir.

M98 Örnek:
Alt program, ana programdan (O00002) ayrı bir programdır (O00100).

%
O00002 (ÇAĞIRILAN PROGRAM NUMARASI);
M98 P100 L4 (O00100 ALT PROGRAMINI 4 KEZ ÇAĞIRIR) ;
M30 ;
%
%
O00100 (ALT PROGRAM);
M00 ;
M99 (ANA PROGRAMA GERİ DÖN) ;
%

%
O00002 (ÇAĞIRMA YOLU);
M98 (USB0/O00001.nc) L4 (O00100 ALT PROGRAMINI 4 KEZ ÇAĞIRIR) ;
M30 ;
%
%
O00100 (ALT PROGRAM);
M00 ;
M99 (ANA PROGRAMA GERİ DÖN) ;
%

Geribildirim